Ogólne

           Łaszczów– miasto położone w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Łaszczów, nad Huczwą, w centralnej części Grzędy Sokalskiej. Miejscowość jest siedzibą miejsko-wiejskiej gminy Łaszczów. W latach 1549–1870 Łaszczów posiadał prawa miejskie, jednak zostały mu one odebrane. Prawa te przywrócono miastu 1 stycznia 2010. Dla upamiętnienia tego wydarzenia postawiono w mieście pomnik z pamiątkową tablicą. Gmina Łaszczów składa się z 28 miejscowości i zamieszkiwana jest przez 6,3 tys. osób.

Na terenie gminy znajdują się: Chłodnia Uren Coldstores, Lubelski Fornir od kilkudziesięciu lat specjalizujący się w produkcji okleiny naturalnej , Zakład Mleczarski, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Hopkiem, Grupa Producentów Owoców i Warzyw KALGRUP w Steniatynie.


Walory turystyczne

Na terenie Gminy Łaszczów znajduje się wiele miejsc turystycznie atrakcyjnych. Znajdują się tu miejsca bardzo urokliwe, które warto przybliżyć turystom i które zasługują na szczególną uwagę oraz mogą stanowić platformę do podejmowania działań związanych z rozwojem turystyki. Należą do nich:

1. Kościół Parafialny

 Obecny kościół parafialny wzniesiony został w latach 1749-1751. Ufundowali go Franciszek Salezy Potocki, krajczy koronny i jego żona Anna. Zrealizowali oni inicjatywę poprzedniego właściciela Łaszczowa Józefa Antoniego Łaszcza, biskupa sufragana chełmskiego i koadiutora kijowskiego.

Kościół w Łaszczowie budowano w trzech fazach.

  • Pierwsza to lata 1749-51, w których wzniesiono murowaną budowlę jednonawową z prezbiterium, zakrystią i małym przedsionkiem. Całość utrzymana była w stylu barokowym.
  • Druga faza budowy to okres 1815-1890. Kilkakrotnie zresztą przerywano budowę z powodu braku funduszy. Dobudowano wówczas kruchtę do nawy głównej, a w latach 60-tych XIX w. wyremontowano pokrycie dachowe oraz przeprowadzono renowację XVIII-wiecznych fresków.
  • Faza trzecia to prace remontowe, które w szerokim zakresie zostały podjęte w 1902 r. pod kierunkiem Jana Patrizio z Warszawy i to one nadały ostateczny kształt łaszczowskiej świątyni.

         

2. Cmentarze

Łaszczowski cmentarz kryje prochy poległych żołnierzy. W kwaterze wojennej znajduje się duża mogiła zbiorowa, gdzie spoczywają żołnierze I wojny światowej, którzy zginęli tu w 1914 r. Liczba poległych, ani ich nazwiska nie są znane. Kolejne dwie mogiły zbiorowe są miejscem spoczynku 300 żołnierzy Września w tym 4 oficerów, 20 szeregowych i 276 nieznanych, poległych w dniach 21-24 IX 1939 r.

W Łaszczowie znajduje się także cmentarz żydowski. Zlokalizowany jest przy ulicy Chopina, na zachód od rynku. Założony został prawdopodobnie w poł. XVIII wieku i użytkowany do czasu eksterminacji Żydów w 1942 r. Po II wojnie światowej na jego części wybudowano lecznicę dla zwierząt. Cmentarz ma kształt wycinka koła o powierzchni 0,28 ha. Zachował się jedynie fragment kamiennej macewy z 1824 lub 1828 r. W zachodniej części stoi współczesny pomnik granitowy z mosiężną tablicą, na której widnieje inskrypcja po hebrajsku i polsku: „Pomnik błogosławionej pamięci męczenników żydowskich Łaszczowa, zamordowanych przez okrutnych morderców hitlerowskich podczas II wojny światowej 1939-1945. Związek Łaszczowian w Israelu.”

 3. Pałac w Łaszczowie

Łaszczów swoją nazwę i powstanie zawdzięcza rodzinie, która w XV w. osiedliła się w województwie bełskim. Przedstawiciel tego rodu Aleksander, kasztelan czerski w połowie XV w. zbudował tu zamek. Zamek ten został zniszczony przez Szwedów w 1702 r. W 1770 r. dwa oddzielne budynki zamkowe sprzedano gminie żydowskiej. Jeden z nich zaadaptowano na synagogę, zaś drugi na szkołę żydowską. Do czasów dzisiejszych zachował się, bardzo już zniszczony, budynek synagogi.

Podczas II wojny światowej wojska niemieckie rozebrały resztki murów kościoła, a uzyskany materiał użyto na budowę drogi do Dołhobyczowa. Ruiny kolegium – pałacu pozostały puste i opuszczone. Stan ten trwa do dziś.

Z pięknego założenia ogrodowego do dziś zachowały się tylko pojedyncze okazy krajowych gatunków, jak: dęby szypułkowe, klony, modrzewie, świerki i topole. Niestety, nie ma już tzw. „egzotów”, jakimi niegdyś mógł poszczycić się ten park, tj. drzew octowych, chlebowych, czy „świętojańskich”. Aktualnie park ten składa się ze swobodnego układu zieleni, bez określonego podporządkowania kompozycyjnego. Na uwagę zasługują przede wszystkim pojedyncze egzemplarze drzew: lipy szerokolistnej, dębów szypułkowych, kasztanowca białego czy modrzewia.

4. Zespół Dworski w Dobużku

Dobużek do połowy XVIII w. uchodził w skład dóbr łaszczowskich. Jego kolejnymi właścicielami byli: do początku XVII w. Łaszczowie, w 1 poł. XVII w. Gorajscy, po nich ponownie Łaszczowie (poł. XVII w. – ok. 1749 r.), w latach 1749-1786 Potoccy. Ok. 1786 r. Anna Gębarzewska wychodząc za mąż za Jana Pawłowskiego otrzymała folwark Dobużek w posagu. W 1831 r., po śmierci Jana Pawłowskiego dobra Dobużek, jako niepodzielną własność odziedziczyli: Artur i Klementyna – dzieci Jana i Anny Pawłowskich oraz wdowa Anna Pawłowska. O prawo do połowy dóbr w Dobużku procesował się z rodziną żony Klementyny z Pawłowskich Leonard Serednicki. W rezultacie Klementyna z Pawłowskich Serednicka nabyła dobra rodzinne na licytacji publicznej w 1855 r. Już w 1869 r. sprzedała je Ludwikowi Rakowskiemu. Po śmierci Ludwika Rakowskiego w 1907 r. majątek odziedziczyły jego córki: Wanda z Rakowskich Chrzanowska oraz Maria i Janina Chrzanowskie. Wanda Chrzanowska zrzekła się praw do majątku na rzecz sióstr, te zaś wydzierżawiły go. Podczas I wojny światowej folwark został zdewastowany. W 1921 r. dobra Dobużek nabył Edward Kołaczkowski. Po jego śmierci w 1922 r. przeszedł w spadku na żonę Jadwigę z Marcinkowskich Kołaczkowską oraz dzieci: Marię, Brunona, Tadeusza i Władysława. Ostatecznie, właścicielem drogą umów rodzinnych został Władysław Kołaczkowski. Dobużek był w jego posiadaniu aż do parcelacji w 1944 r. Kołaczkowscy mieszkali we dworze aż do 1945 r. Po zbrojnej napaści na dwór i zamordowaniu Władysława Kołaczkowskiego rodzina wyprowadziła się stamtąd. Do 1948 r. dwór zajmowali mieszkańcy okolicznych wsi pozbawieni domostw w wyniku wojny. Od 1948 r. do 1959 r. była tu rolnicza spółdzielnia. W 1959 r. we dworze umieszczono szkołę, która przejęła także park. Część gospodarczą zespołu dworskiego oraz dawne sady i chmielnie użytkował Urząd Wojewódzki, który prowadził tu szkółkę drzew i krzewów ozdobnych.

Z dawnego zespołu dworskiego w Dobużku do dziś przetrwały: dwór i wschodnia oficyna (k. XVIII w.), magazyn z okresu międzywojennego, kuźnia sprzed 1922 r., figura Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej z k. XIX w. Po regularnej kompozycji XVIII-wiecznej przetrwało prostokątne wnętrze przed dworem (jego urządzenie pochodzi jednak z okresu powojennego) oraz fragment alei lipowej we wschodniej części parku, pojedyncze lipy, buki i dęby. Park krajobrazowy z XIX w. zachował się, lecz w nieco zmienionym stanie. Istnieje staw, częściowo zarośnięty szuwarami i część nasadzeń. Zniszczony został dziedziniec gospodarczy. Dawne sady i chmielnik zastąpiły szkółki drzew i krzewów ozdobnych. Obecnie na terenie parku rośnie 45 gatunków drzew i krzewów. Wśród drzew dominują lipy drobnolistne. Występują także lipy szerokolistne, dęby czerwone i szypułkowe, klony pospolite i jawory, kasztanowce, brzozy, graby, buki zwyczajne oraz ich purpurowa odmiana, jesiony, wierzby, topole, olsze, modrzewie i świerki. Spotyka się krzewy: karagany, pigwowca, trzmieliny, ligustru, jaśminowca, róż, migdałowca, tawuły, śnieguliczki, bzu czarnego i lilaka oraz niewielkie drzewka głogu. Najstarsze drzewa pochodzą z XVIII/XIX w. Rosną one w sąsiedztwie dworu w części południowej przy wschodniej granicy parku (lipy, buki, dęby).

5. Figury Kolumnowe

Przy głównych drogach prowadzących do Łaszczowa stoją trzy wysokie na 10 metrów kolumny z kamiennymi figurami z XVIII wieku. Zdają się strzec miasteczka.

Na kolumnach stojących przy łaszczowskich drogach umieszczono postacie Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, św. Antoniego i św. Tekli.

Postać św. Tekli, stojąca na wysokiej kolumnie, chroniła zapewne mieszkańców przed tymi zagrożeniami, przed którymi sama została uratowana. Strzegła przed ogniem, który niszczył drewnianą zabudowę, broniła też zapewne domowego inwentarza przed dziką zwierzyną.
Na kolejnej kolumnie umieszczono postać św. Antoniego. Wiąże się to najprawdopodobniej z rozpowszechnionym kultem tego świętego na Zamojszczyźnie, którego centrum znajdowało się w Radecznicy. Jako patron ubogich chronił także miasto przed głodem i niedostatkiem.
Trzecią z kolumn wieńczy postać Matki Bożej. Fakt ten nie wymaga dodatkowej interpretacji, a jej umieszczenie szczególnego uzasadnienia. Uciekano się do niej we wszystkich potrzebach, jako do szczególnej orędowniczki, pocieszycielki, matki.

 Ponadto warte uwagi są:

  • „Las lipowy w Bukowcu”
  • „Skarpa Dobużańska”
  • „Stawy Łaszczowieckie”
  • Zespół kościoła p.w. NMP i Św. Stanisława w Nabrożu
  • Cmentarz w Nabrożu
  • Zespół dworski w Nadolcach